Risico’s en realiteit van metselwerk op hout
Bij het combineren van gevelmetselwerk met houten achterconstructies – zoals houtskeletbouw (HSB), sandwichelementen of cross laminated timber (CLT) – komen andere technische aandachtspunten kijken dan bij traditionele bouw. In de kennissessie ‘Gevelmetselwerk met houten achterconstructie’ georganiseerd door MADE Center en verzorgd door Harrie Vekemans (Metselwerkadviesbureau Vekemans), kregen deelnemers inzicht in de risico’s, oplossingsrichtingen en actuele kennisbronnen.
Aan de hand van praktijkvoorbeelden en publicaties werd duidelijk hoe complex deze combinatie kan zijn. De kennissessie op 27 juni 2025 bood niet alleen technisch overzicht, maar riep ook veel vragen en discussies op over regelgeving en uitvoering in de praktijk.
Veel aandachtspunten, weinig standaardoplossingen
Een gemetselde buitenschil op een houten achterconstructie brengt een reeks technische vraagstukken met zich mee. Tijdens deze kennissessie kwamen onder meer aan de orde:
- Spouwverankering en de juiste positie ervan (ook bij folie of isolatie)
- Vervormingsverschillen tussen hout en steen
- Bevestiging in plaatmateriaal (alleen toegestaan met berekening)
- Dilatatievereisten die vaak niet goed worden uitgewerkt
- Vochtgevoeligheid van hout tijdens de bouwfase
- Invloed van akoestische eisen en ontkoppeling op vervorming
In praktijkvoorbeelden werd zichtbaar wat mis kan gaan. Zo waren er foto’s van gevels waar verankering volledig ontbrak, of waar ankers verkeerd geplaatst waren. Ook vervorming door indrukking van hout, vooral bij CLT, werd getoond. ‘Dat een gevel eruit waait omdat er geen ankers in zitten gebeurt regelmatig’, was de reactie van deelnemers.
Richtlijnen Stichting Stapelbouw
Omdat bestaande normen zoals NEN-EN 1996-1-1 en NPR 9096-1-1 zijn geschreven voor steen-op-steen-constructies, bieden ze weinig houvast bij hout. De technische handleiding van Stichting Stapelbouw vult dit gat deels op. Deze biedt praktische informatie over onder meer:
- Minimale randafstanden en spreiding van spouwankers
- Vervorming en bevestigingseisen bij lichte constructies
- Waarom spouwlatten niet als verankeringspunt gebruikt mogen worden
- Constructieve aandachtspunten bij bevestiging in OSB en andere plaatmaterialen
Deelnemers kregen ook mee dat voor veel situaties nog geen richtlijnen bestaan, zoals bij sandwich- of CLT-elementen.
Publicatie COBc over constructies
De publicatie van het Centraal Overleg Bouwconstructies (COBc) Richtlijn Toepassing Bouwconstructies in CLT biedt duidelijke uitgangspunten voor draagconstructies. Maar de afwerking – zoals de gevel – valt buiten deze richtlijnen. Daardoor ontbreekt het nog aan goede ontwerpinformatie voor de combinatie van gemetselde gevels met houten dragende elementen.
Praktijk: ontwerp en uitvoering vragen afstemming
Tijdens de sessie werd veel aandacht besteed aan uitvoeringsrisico’s. Een voorbeeld: als een hsb-wand wordt voorzien van een dampremmende folie, is het voor de metselaar moeilijk (soms onmogelijk) om het hart van de stijl te vinden voor het plaatsen van ankers. Dit leidt tot risico op splijten of onvoldoende verankering. Ook dilataties leveren vragen op: het is bekend dát ze nodig zijn, maar niet hóe of waar precies.
Daarnaast werd besproken dat systemen voor geluidisolatie – zoals ontkoppelde vloeren – extra vervorming kunnen veroorzaken. Dat kan gevolgen hebben voor het metselwerk, zeker in combinatie met CLT, waar indrukking en kruip een rol spelen.
Een deelnemer vanuit de verzekeringswereld wees op de terughoudendheid bij het verzekeren van houtbouwconstructies, met name vanwege vocht- en brandschade. Verzekerbaarheid wordt daardoor vaak per plan of project beoordeeld.
Metselwerk op hout in ontwikkeling
De conclusie van deze kennissessie over metselwerk op hout bij MADE-participant BIA Beton: de combinatie van gevelmetselwerk met houten achterconstructies is volop in ontwikkeling. Normen en richtlijnen lopen achter op de praktijk. De techniek zelf is uitvoerbaar, maar vraagt om alertheid, goede afstemming en actuele kennis. Er is nog veel onduidelijk, maar niets doen is geen optie. Vekemans sloot af met de oproep om het gesprek aan te gaan en kennis te blijven delen. ‘We doen het met de inzichten die we nú hebben. De innovaties gaan snel en praktijkervaring is onmisbaar om gezamenlijk verder te komen.’
Klik de galerij aan voor grote weergave van de foto’s:
Op de hoogte blijven van de MADE-kennissessies? Kijk in de agenda. Of schrijf je in voor de nieuwsbrief via het blauwe blokje in de footer, dan houden we je op de hoogte!